Dit artikel verscheen op 1 juli 2024 op de website van TU Delft. Deze kan je hier lezen.
Sinds 2023 werkt men aan een pijpleiding die hitte vervoert van Rotterdam naar Den Haag. De werkzaamheden leidden in tussengelegen Moerwijk tot een koeling van enthousiasme voor warmtenetten. Toch ziet MSc-student Thomas Misset juist hier en nu een kans. Hij maakte een inclusief plan voor een bovengronds warmtenet, wat de wijk naast duurzame energie ook verbinding en kleur levert. Want de juiste ontwerpkeuzes brengen fysieke én sociale warmte.
In gesprek met Thomas merk je al snel zijn enthousiasme voor het vak. “Ik zie architectuur als de verbinder tussen mensen, maatschappij, kunst, techniek… Meestal doelen mijn projecten op uitwisseling tussen de tekentafel en de gebruikerservaring. Oftewel, het betrekken van bewoners bij het plannen van projecten.” Voor zijn eindopdracht kwam hij uit bij Scriptiewerkplaats Den Haag Zuidwest, waar studenten hun link vinden met de stad. Hij was dit jaar de enige van de TU Delft. Vanuit de werkplaats trok Thomas de Moerwijk in.
“Wat moeten wij met een warmtenet?”
Opeens stond een Delftse student bomen te planten in de buurttuin, of te helpen bij de voedselbank. Ook serveerde Thomas betaalbare maaltijden in de participatiekeuken. Bij vragen gaf hij eerlijk antwoord: “Ik wil een ontwerpproject doen voor een lokaal warmtenet.” Daar was niet iedereen even gecharmeerd van, en soms werd dat pijnlijk duidelijk: “De mensen hier kunnen niet eens ‘energie-transitie’ spellen! Wij hebben andere dingen aan ons hoofd.” Op dat soort momenten moest Thomas maar op zijn tong bijten. Hij was niet in de wijk om de discussie aan te gaan, maar om perspectief te krijgen.
Ik geloof dat een lokaal warmtenet kan toevoegen aan de wijk, maar dan moeten we de bewoners wel betrekken bij het project!
Na deze ervaringen, en interviews met bewoners, begrijpt Thomas hun frustratie wat beter. “Veel mensen hebben moeizaam contact met instanties, die in hun ogen van alles van ze willen en alleen tijdelijke hulp bieden. Eén man bracht het als: je moet mensen leren om te vissen, niet elke dag een vis geven.” Hij voelde zich nogal overweldigd: hoe ontwerp je voor zo’n kritisch publiek? Maar daarnaast deed hij ook inspiratie op. “Bijvoorbeeld dat oranje dé kleur is van Moerwijk vanwege het oranje treinstation.” Hij stuitte op unieke ‘mozaïeken’ van bakstenen; een bestaand netwerk van groene assen; en sociale hotspots met veel potentie, zoals een onderbenut park naast kunststudio’s of een verscholen sociaal restaurant.
Muurmozaïek dankzij auto-onderdelen
Zo kwam Thomas op zijn ontwerp voor een lokaal warmtenet: oranje buizen die via de groene assen de wijk in kronkelen. Een inspiratiebron zijn de roze buizen die het overtollige grondwater van Berlijn afvoeren (google maar!). Volgens Thomas kan ook een warmtenet prima bovengronds. “Dat maakt installeren én onderhoud veel makkelijker: geen opengebroken straten of ontwortelde bomen. Daarnaast maakt het toevoegingen mogelijk zoals schommels of bokszakken. De buizen zijn goed geïsoleerd, dus de buitenkant blijft koel.” Hun kronkels zijn niet alleen esthetisch, maar dienen ook een praktisch nut: “zo kunnen de buizen uitzetten bij hitte! Ik wil ze rondom trafohuisjes en verdeelstations wikkelen, of de contouren laten schetsen van een picknickplek.”
De buizen eindigen bij de vijf sociale hotspots die Thomas tegenkwam in de wijk. In zijn visie krijgen deze plekken meteen een make-over. “Ik geef ze een open en uitnodigend karakter en maak ze toegankelijk voor een divers publiek.” Hij schreef een algemene strategie voor de vijf hotspots, en werkte twee in meer detail uit. Eén daarvan is het onderbenutte park. Thomas ontwierp een buurtcentrum met een café- of podiumzaal en ruimtes voor creatieve groepen. Een deel van de gevel wekt zonne-energie op, de rest repliceert Moerwijkse mozaïeken dankzij restplaten van uitgesneden auto-onderdelen. De vloeren en daken zijn van oude steigerplanken, het isolatiemateriaal is biobased, en het dakterras is omgeven door planten.
De cirkel rondmaken
Nu volgt de belangrijkste stap. Op woensdag 10 juli stelt Thomas zijn ontwerp ter discussie tijdens de slotbijeenkomst van de Scriptiewerkplaats. Hij krijgt in ieder geval feedback van de Moerwijkse organisaties waar hij langsging, en daarnaast hoopt hij dat zo veel mogelijk bewoners meedenken. Die wisselwerking is immers essentieel voor het slagen van zijn project. “Ergens in de komende 10 jaar verwacht men hoe dan ook te starten aan een lokaal warmtenet. Dit is hét moment om die plannen te sturen door de bewoners erbij te betrekken. Laten we samen bewijzen dat duurzame technologie echt kan bijdragen aan de wijk.”
Meer informatie
Alle afbeeldingen zijn gemaakt door en eigendom van Thomas Misset.
Thomas volgt de master-opleiding AUBS. Hij studeert af binnen de Architectural Engineering studio onder leiding van Anne Snijders.